Gearggusvuohta/ dorvvolaš árgabeaivi

Čuovvovaš olbmot leat čadnon suohkana heahtte- ja gearggusvuođajovkui: 

Maid dagat jos elrávdnji jávká máŋgga beaivvi, mobilneahtta heaitá doaibmamis dahje ii leat čáhci čáhcerevrriin? Lea iežat ovdásvástádus ráhkkanit heahtediliide mat sáhttet čuožžilit servodagas. 

Jurddaš makkár lihkohisvuođat ja heahtedilit sáhttet deaivididt iežat ruovttus, ja ráhkkan daidda buoremus lági mielde. Jos elrávdnji jávká máŋga beaivvi, de berret leat gearggus birget ieš unnimusat golbma jándora. 

Ná sáhtet ráhkkanit: RÁVVVAGAT IEŽAT GEARGUUSVUOĐA BIRRA

Luondduvahágiin oaivvilduvo buotlágan luondduroasuid mat sáhttet čuožžilit uđđasa, eananjohttima, stoarpma, dulvvi, erenoamáš garra arvviid, stuorá ulli, eanandoarggástusa,  go doallavárit ealáskit ja sullásaš dáhpáhusaid geažil. 

Jos dáhpáhusat leat fáhkka dahje duođalačča mat sáhttet mieddisbuktit vahágiid ealiimii ja varrisvuhtii, viesuide dahje infrastruktivrii, de berre árvvoštallat galgá go addit dieđu čuovvovaš ásahuaide; 
 

Báikkálaš gearggusvuođaeiseváldin árvvoštallá suohkan eananuđas- ja dulvevára, ja bidjá johtui dárbbašlaš doaibmabijuid ovttas politiijain. Politiija lea jođiheaddji vahátbáikkis ja lea áidna gii sáhttá gohččut eváhku. NVE dahje geoteknihkalaš konsuleanttat veahkehit suohkana ja politiija fágalaš gelbbolašvuođaid heahtte- ja gearggusvuođadilis. 

Suohkana ovddasvástádus lea fuolahit sin geat leat šaddan evakueret, ja háhkat sidjiide orrunsajiid ja divššu. Suohkanis lea maid ovddasvástádus fuolahit oapmehaččaid, ja maiddái addit dieđuid váikkuhuvvon olbmuide ja álbmogii muđui. 

Čuovo mielde dieđuid varsom.no siiddus ja dálkki fas yr.no siiddus.

Dárkkis dálkedieđuid  ja eará dieđuid varsom.no siiddus.

Čuovo dáid rávvagiid hehtten dihte ahte stoarbma ii vahágahte viesu ja šilju. 

Ráhkkanahte viesu ja šilju stoarpma vuostá: 

• Čorge šilju, sihkaraste stora biergasiid nugo trampoline, gilvvagárddi stuoluid, bevddiid ja sullásaš biergasii, sirdde unnit biergasiid vissui. 
• Iskka ahte dáhkis ii leat luovos dillageađggit ja pláhtat. 
• Bearráigeahča ahte takreannat, anteannat ja bierggasgokčasat leat bures biddjon gitta. 
• Iskkat ahte lasttat, jiekŋa ja eará ávdnasat eai buođo takreannaid, luoittahagaid ja njielahagaid ja fuolahit ahte čáhci golá eret iige čoggo viesu lusa dahje šilljui.  
• Fuolahit ahte ráhkkanusat maid biegga sáhttá njeaidit, leat bures biddjon gitta. Biegga dávjá billista fátnasiid go leat vuorkkas, suodjeseinniid ja garašaid t maid lea rabas verrat/ii leat uksa. 
• Huksehusat maid leat huksema vuolde, berre sihkkarastit erenoamáš bures. 
• Giddet bures lásiid ja uvssaid. 

Loga eanet dás: 

https://www.sikkerhverdag.no/din-beredskap/var-og-natur/slik-forbereder-du-deg-pa-storm/

Čuovo mielde dulvedieđuid: Dulve- ja eananuđasdieđut sáhttet rievdat jođánit. Danin berret čuovvot mielde varsom.no siiddus ja dálkediđuid. 

Čuovo ođassáddagiid ja dieđuid báikkálaš eiseválddiin. Stuorá dáhpáhusaid oktavuođas sáhttet eiseválddit bidjat johtui doaibmabijuid. 

Dulvedieđuid oktavuođas: 

• Čorge takreannaid, gummaid ja njielahagaid nu ahte cáhci sáhttá golgat daidda. 
• Várut ahte gilvvagárddi bázahusat ja eará biergasat eai buođo lagas jogaid. 
• Čorge muohttaga ja jieŋaid vai čáhci golgá rievttes guvlui. 
• Čorge buot luovos biergasiid šiljus.Čorge stuora ovssiid ja biergasiid mat sáhttet hehttet čázi golgamis eret, ja sirdde daid dohko gosa cáhci ii boađe jos dulvá.
• Sihkaraste ja sirrde árvvolaš biergasiid eret dakkár báikkis gos sáhttet billahuvvat (biila, campingvovnna, fátnasa, luovos biergasiid šiljus). 
• Jos lea riska ahte čáhci sáhttá golgat geallarii, de ferte sirdit eret biergasiid láhtis. Bija biergasiid hilduide, skábiide ja plástihkkalihttiide mat jehket čázi. Dehálaš ja árvvolaš biergasiid berre árvvoštallat sirdit badjit viessogerddiide. 
• Váldde eret luovos láhtteránuid ja láhttegokčasiid. 
• Bija gitta geallir- ja loktalásiid. Bija sáttoseahkaid lásiid ovdii jos dárbbašlaš. 
• Jos it leat ieš ruovttus, de soabat ránnjáin dahje ustiibiiguin ahte čađahit doaibmabijut ja gozit du viesu. 
• Váldde oktavuođa heahteásahusaigun jos lea fáhkka dárbu danin go orruleamen riska ahte dulvi dahje uđas sáhttá váikkuhit du viesu.  

Dulvvi dahje uđđasa oktavuođas

• Eat ávžžut ahte  orut lahká dahje rastilidit jogaid ja jogažiid mas lea ollu čáhči dahje jiekŋabalddot. 
• hehtte:  ceakkos vilttiid main leat ollu luovos mássa, ja dulvves jogaid ja jogažiid, danin go čáhci sáhttá borrat johkagáttiid ja dagahit uđđasa. 
• Fanasvuoddjin: Ale vuoje fatnasiid dulvi jogain. Das sáhttet govddodit muorat, suoidnespáppat ja luovos biergasat maid čuvvot dulvvi mielde. 
• Biilavuodjin: Geahččal ahte it vuoje biillain dakkár guovlluin mat lea merkejuvvon oránša ja rukses ivnniiguin. Luottat sáhttet giddejuvvot dulvvi ja eananuđas geažil. 

Veahkkedárbu: Váldde oktavuođa heahtteásahusaiguin ja suohkaniin jos šaddá fáhkka dárbu danin go orruleamen ahte dulvi dahje uđas sáhttá billistit iežat viesu.  

Loga eanet dás: 

https://www.sikkerhverdag.no/din-beredskap/var-og-natur/slik-forbereder-du-deg-pa-flom/

https://www.varsom.no/flom-og-jordskredvarsling/forebygg-flom-og-jordskredskader/

Geavatlaš rávvagat mo ieš sáhttá suddjet iežas vejolaš atomalihkuhisvuođa oktavuođas. 

DSA lea ráhkadan plakáhta/dieđtoárkka Romssa ja Finnmárkku stáhtahálddašeaddji ávžžuhusa vuođul. 

Plakat Egenbeskyttelse ved atomulykke.pdf

Plakáhta lea joraluvvo máŋga eará gieldaid, maid sáhttá viežžat dás: https://dsa.no/atomberedskap/hva-kan-jeg-gjore-pa-ulike-sprak

Loga eanet dás: https://dsa.no/atomberedskap/hva-kan-jeg-gjore

Jod-tableahtat atomalihkuhisvuođa oktavuođas - loga eanet dás