Dielddanuori suohkan doahttala gáibadusa láhčit dili nu ahte bargit, geain lea vejolašvuohta, sáhttet bargat siidakantuvrras. Váldonjuolggadus lea ahte čoahkkimat čađahuvvojit

Teams bokte. 

Dielddanuori ráđđeviessu boahtá ain leat rabas. Guossit galget geavahit njálbmesuoji ja mii álggahit fas registreret guossiid.  

Dielddanuori suohkan ávžžuha buohkaid čuovvut álkes njoammueastadanrávvagiid: 

Deháleamos maid mii dál sáhttit bargat, lea: 

  • Váldit boahku.
  • Orrut siiddain ja váldit iskosa go leat buohcci. 

 

Oaneheamos áigi nuppi dosa ja ođasmahttindosa gaskka lea oaniduvvon 4,5 mánu olbmuide geat leat badjel 45 jagi, geain lea stuora riskka oažžut duođalaš dávddaid covid-19 geažil, ja varrisvuođa- ja dorvobálvalusa bargiide. 

 

 

Dát leat nationála doaibmabijut

Rávvagat ja ávžžuhusat 

 

Gaska earáide ja sosiála oktavuođat 

  • Buohkat berrejit doalahit mehtera gaskka earáide earret iežas siidaolbmuide ja sullásaš lagas oktavuođaide.  
  • Ávžžuhus doalahit mehtera ii gusto astoáiggis mánaidgárdde- ja mánáidskovláahkásaš mánáide. 
  • Lea maid spiehkasteapmi rávisolbmuide geat barget mánáid, nuoraid ja hearkkes joavkkuid bálvalusas.
  • Olbmot geain lea riskka oažžut duođalaš dávddaid ja olbmot geat eai leat boahkuhuvvon, berrejit suddjet iežaset (ođđa) 
  • Eai berre leat eanet go 10 guossi siiddas lassin iežat siidaolbmuide. Sáhttet leat gitta 20 guossi oktii juovlla- ja ođđajagibasiid áigge, muhto berre leat mehtera gussiid gaskka. Buohkat fertejit smiehttat man galle lagasoktavuođat sus lea obbalohkái. 
  • Mánaigárde- ja mánaidskovllá mánát sáhttet galledit mánáid iežas joavkkus/luohkás/ossodagas vaikko šaddet eanet guossit go ávžžuhuvvon guosselogut. 
  • Unnit lagasvuođalogu, muhto ale isolere iežat. 
  • Go lea vejolaš, deaivvat earáiguin olgun. 

 

Organiserejuvvon astoáiggedoaimmat 

Mánát ja nuorat 

  • Mánáidgárde- dahje vuođđoskovllá mánát ja nuorat sáhtte oasálastit organiserejuvvon astoáiggedoaimmain, ovdamearkka dihte spábbačiekanhárjehallamis ja korpsahárjehallamis, muhto ávžžuhuvvo unnidit oaseválddiid logu. Jos doaibma lágiduvvo siste, berrejit leat eanemusat 20 máná earret go oasseváldditt bohtet seamma skovláluohkás dahje mánáidgárdejoavkkus/-osoodagas. (ođđa) 
  • Mánát ja nuorat mánáidgárde- dahje vuođđoskovláagis sáhtte hárjehallat ovttas, muhto mii ávžžuhit eai lágit cupaid, čiekčamiid dahje gilvalemiid go mánát iešguđet báikkiin čoahkkanit. (ođđa ráva/ávžžuhus).  
  • Ávžžuhusaid dáfus sáhttá spiehkastit valáštallanlágidemiid oktavuođas mánáide ja nuoraide mánáidgárde- dahje vuođđoskovláagis. Lágidemiid sáhttet čađahuvvot jos mánát čađat sáhttet doalahit mehtera gaskka, ja jos lea vejolaš, čuovvut eará njuolggadusaid loguid birra, mat gustojit buot lagidemiide. 
  • Mánát ja nuorat geat leat geargan nuoraidskovllás, berrejit doalahit mehtera gaskka astoáiggis. Dat mearkkaša ovdamearkka dihte ahte eai sáhte čiekčat spábba dahje giehtaspáppagilvvuid gos lea váttis doalahit mehtera gaskka. (ođđa)

Rávisolbmot 

  • Mii ávžžuhit maŋidit dahje šluhttet lágidemiid, sihke siste ja olgun,  mat leat organiserejuvvon valáštallan- ja astoáiggedoaimmaid oktavuođas, ja rastá iešguđet joavkkuid. (ođđa). 
  • Mii ávžžuhit maŋidit dahje šluhttet organiserejuvvon valáštallamiid ja astoáiggedoaimmaid siste rávisolbmuidváras.   
  • Rávisolbmot sáhttet hárjehallat dahje lágidit eará organiserejuvvon astoáiggedoaimmaid olgun, muhto ávžžuhuvvo ahte leat eanemusat 20 olbmo ja ahte doalahit mehtera gaskka. 

Buohkat

  • Mii ávžžuhit buohkaid fitnat olgun buvttes áimmu ovddas. Muhto lea dehálaš doalahit buori gaskka earáide, maiddái go lea olgun. 
  • Bivttasheŋgehagat sáhttet leat rábas jos lea vejolaš organiseret geavaheami nu ahte ii šatta gárživuohta ja lagas oktavuohta olbmuid gaskka. Jos rabas bivttasheŋgehagat dagahit gárživuođa, de ávžžuhuvvo doalahit bivttashegehagaid gitta dábálaš geavaheapmái, muhto lihká nu ahte sáhtte geavahit hivssegiid ja bassat giehđaid, jos dat eai gávdno eará sájiin. 

Geahča sierra ođasášši njunusvaláštallama birra (dárogillii)

 

Skovllát, mánáidgárddit ja SAÁO

  • Ásahuvvo nationála fiskes dássi mánáidgárddiin ja mánaid- ja nuoraidskovlláin. Báikkálaš doaibmabijut rukses dásis mannet ovddabeallái nátionála mearriduvvon fiskes dási (ođđa). 
  • Ásahuvvo nátionála rukses dássi joatkkaskovlláin ja rávisolbmuidoahpahusas. (ođđa) 
  • Vuođđoskovlláin ja mánáidgárddiin galgá leat gearggusvuohta go johtilit šaddet rievdadit fiskes dásis rukses dássái. (ođđa) 
  • Universitehtain ja fágaskovlláin gáibiduvvo ahte heivehit, nu guhkas go lea vejolaš, addit digitála oahpahusa, gelbbolašvuođa hárjehallama ja eksámena. (ođđa)
  • Sáhttá lágidit deaivvadeami mánáidgárde- dahje mánáidskovlámánáide geat leat seamma luohkás/ossodagas/joavkkus, ja ahte leat doarvái ollu rávisolbmot lágideamis. 

Geahča sierra:: ođasášši doaibmabijuid birra skovllás/mánáidgárddis ja alit oahppu (dárogilli)   

 

Bargoeallin

  • Buohkain, geain lea vejolaš, galgá leat ruovttukantuvra. (ođđa)
  • Ruovttukantuvra ja njálbmesuodji ii gusto bálvalusaide gos hehtte bargiid bargamis dárbbašlaš ja lága bokte geatnegahtton bargguid hearkes joavkkuid, mánáid ja nuoraid deaivadeami oktavuođas 
  • Ávžžuhus doalahit mehtera gaskka. 
  • Ávžžuhus geavahit njálbmesuoji go ii leat vejolaš doalahit mehtera gaskka, earret dalle go dalle go leat váldán atnui fysalaš cakkiid nugo gaskaseinniid ja sullásaš. 
  • Ávžžuhus geavahit njálbmesuoji guoská dakkár diliide bargoeallimis go lea oktavuohta álbmogiin. Geahča vuollelis dieđuid "Njálbmesuji" Birra. 
  • Ávžžuhuvvo biggohit bures go guhkit áigge leat seamma lanjas olbmuiguin geat eai leat du siidaolbmot ja sullásaš lagasvuođat. 

 

Njuolggadusnannejuvvon doaibmabijut

Lágideamit ja deaivvadeamit 

Ávžžuhuvvo unnidit lagas oktavuođalogu. Berrejit geavahit áiggi siiddas. Dat mearkkaša ahte ferte maiddái unnidit oasálastima galledemiin, sosiála deaivvademiin ja lágidemiin. (ođđa) 

Ávžžuhuvvo garvit geavaheamis oktasaš johtolatfievrruid boahtin dihte lágidemiide. (ođđa) 

 

Lágidemiide gustojit dán njuolggadusat: 

  • Eanemusat 20 olbmo priváhtta deaivvadeamis siste almmolaš báikkis, luoikkahuvvon dahje láigohuvvon lanjain. 
  • Rávvijaččain maŋŋil hávdadeami sáhttet leat eanemusat 50 olbmo siste ja olgun. Hávdadeapmi geahčastuvvo leat almmolaš lágideapmin, geahča vuollelis. 
  • Eanemusat 20 olbmo almmolaš lágidemiin siste gos eai leat mearriduvvon čohkkánsajit ja 50 olbmo go geavahit dakkár čohkkánsajiid. (ođđa)
  • Lágideaddjit galget váruhit ahte buohkat geat leat lágideamis, galget sáhttit doalahit unnimus mehtera gaskka earáide, geat eai leat su siidaolbmot dahje sullásaš lagasvuođat. Lea speihkasteapmi njuolggadusain muhtin joavkkuide, earret eará kultur- ja valáštallandoalliide, muhtin kursaoasseválddiide, ja sidjiide geat gullet seamma jovkui mánáidgárddis dahje mánáidskovllás. 
  • Lagideamiin gos buohkat čohkkájit mearriduvvon čohkkánsajiin, lea dohkkálaš gaskka go lágideaddjit ordnejit nu ahte oasseváldit čohkkájit juohke nuppi stuolus seamma stuolloráiddus dan rájes go bohtet doaluide. Seamma siidda olbmot sáhttet čohkkát lagabui guhtet guoimmiset maŋŋil go leat boahtán doaluide. 
  • Almmolaš lágideamit olgun; Gitta 100 olbmo jos eai leat mearriduvvon fásta čohkkánsaji ja gitta 200 x 3 go leat mearriduvvon fásta čohkkánsaji. (ođđa)
  • Almmolaš lágidemiin galget lagideaddjit čállit listtu mas oaidná gos juohke ovttaskas olmmoš dahje guossi čohkká, go buohkat geat leat doaluin, čohkkájit mearriduvvon fásta sajiin (ođđa) 
  • Alkoholavuovdingielddus, siste ja olgun, doaluin masa ledje ožžon alkholavuovdinlobi. (ođđa) 
  • Njálbmesuoji galgá maid geavahitgo doalut leat siste. (ođđa) 
  • Risttalaš servodagaid girkostallamis sáhttá ođđa oassávaldi beassat sisa go muhtin manná olggos. Sullásaš speihkasteami addo eará oskuservvodagaide sin dehálaš allabasiid vavvudemiin, go njoammundilli dahká dárbbašlaččan joatkit garra doaibmabijuguin. (ođđa)   

 

Guossohanbáikkit

  • Gáibádus guossohanbáikkiide ahte guossit galget sáhttit doalahit mehter gaskka earáide, earret go iežas siidaolbmuide ja sullásaš lagavuođaide. Galgá leat unnimus  mehtera čoahkkánsajiid gaskkas go guossit bohtet, dattege nu ahte seamma siidaolbmot dahje sullásaš oktavuođat sáhttet čohkkát lahkalagaid. 
  • Alkoholavuovdingielddus olgun ja siste. (ođđa)
  • Guossohanbáikkit eai oaččo čađahit doaimmaid mat lunddolaččat mielddisbuktet oanehit gaskka go mehtera gussiid gaskkas. Dánsun lea dakkár doaibma. (ođđa) 
  • Guossohanbáikkiin gos lea lohpi vuovdit alkohola, galget leat čohkkánsajit buot gussiide, muhto dát ii gáibiduvvo go guossohanbáiki lágida kulturdoaluid. 
  • Guossohanbáikkit galget registreretoktavuođadieđuid gussiin, geat mihtet dasa. 
  • Guossohanbáikkiin ii galgga leat guossoheapmi priváhtta doaluin, gos leat eanet go 20 olbmo siste, ja 50 olbmo olgun. Njuolggadusat priváhtta doaluide ii gusto guossohanbáikkiide. Guossohanbáikkit galget fuolahit njoammuneastadadeami. (ođđa)

 

Njoammuneastadanfágalaš dohkálaš doaibma

  • Lea gáibádus ahte mánáigárddiin, skovlláin ja eará oahpahandoaimmain lea dohkálaš doaibma njoammuneastdanfágalaččat. 
  • Suohtastallanpárkkat, stoahkanbáikkit, speallanhállat ja sullásaš báikkit galget leat gitta. (ođđa). 
  • Vuojadanhállat, bádenbáikkit, spa-dikšunbáikkit ja hoteallabasseaŋggat, ja hárjehallanguovddážat galget leat rábas dušše: (ođđa) 
    • individuála hárjehallamii. Galgá doalahit 2 mehtera gaskka go hárjehallá alla intensitehtain. . 
    • skolávuojadeapmái, vuojadankursii, vuojadanhárjehallamii ja gilvovuojadallamii mas lea lágideaddji. 
    • veajuiduhtimii ja hárjehallamii mii fállo ovttaskas olbmuide dahje unnit joavkkuide mas lea lágideaddji. 
    • eará individuála dikšui masa sáhtta diŋgot áiggi ja mas vuojadeapmi lea oassin divššus. 
  • Čuovvovaš doaimmat galget jođihuvvot fágalaš njoammuneastadannjuolggadusaid mielde jos galget leat rabas:Girjerádjosat, museat, bingohállat,  vuojadanhállat, bádenbbáikkit, spa-dikšunbáikkit, hoteallabaseaŋggat, hárjehallanguovddážat, gávpášanguovddážat, gávppit, gálvomeassut, gaskaboddosaš márkanat ja sullásaš doaimmat. 
  • Dát mielddisbuktá gáibádusa ahte galgá leat vejolaš doalahit unnimus mehtera gaskka earáide, geat eai gula du siidii, dahje sullásaš lagas oktavuođat, ja ahte doaibma lea ráhkadan buori  hygijena, buhtistan- ja biggohannjuolggadusaid. 
  • Doaimmat, earret girjerádjosat, museat, gávppit ja gávpašanguovddážat galget registreret daid gussiid oktavuođadieđuid, geat dasa mihtet. 
  • Suorgebágadeamit ásahuvvo fas earret eará hárjehallanguovddážiidda ja vuojadanhállaide. Dát mearkkaša ahte šaddet garraset njoammuneastadangáibádusat. 

 

Njálbmesuodji 

  • Lea gáibádus geavahit njálbmesuoji gos ii leat vejolaš doalahit mehtera gaskka earáide go fitná gávppiin, gávpašanguovddážiiin, guosshanbáikkiin, geavaha oktasaš johtolatfievrruid, drošše ja stašuvdnabáikkiid mat leat siste. Gáibádus gusto maid bargiide jos eai leat váldán atnui fysalaš cakkiid. 
  • Gáibádus gevahit njálbmesuoji gusto maid go lea vuoktačuohppi luhtte, liikedikšumus ja eará ovttas-oktii doaimmaid luhtte.
  • Njálbmegáibádus gusto maid lágidemiide siste, girjerádjosis ja museain. (ođđa). 
  • Njálbmesuodjegáibádus ii gusto go čohkká beavddis guossohanbákkis (gustojeaddji), dahje čohkkut borada dahje juhká. (ođđa)
  • Lea juo nationála ávžžuhus geavahit njálbesuoji doppe gos lea ollu olmmoš ja lea váttis doalahit gaskka, ovdamearkka dihte go vieččat iežat olgobiktasa maŋŋil lágideami seamma áigge go máŋggas earát, dahje go leat mannamin ollgos spábbačiekčanstádionas.

 

Ruovttukantuvra

  • Gáibádus ahte bargoaddi galgá omardit ahte bargit barget ruovttukantuvrras, go dat lea praktihkalaččat vejolaš iige váikkut dehálaš ja dárbbašlaš bargguid bargosajis, earret eará barggu fuolahit mánáid ja hearkes joavkkuid. (divoduvvon

 

Erren

  • Oktasaš njuolggadusat sirremii ja erremii beroškeahttá virusšlájas. Errengeatnegasvuohta siidaolbmuide ja sullásaš lagas oktavuođaide vejolašvuođaid váldit iskosa beassan dihte eret erremis maŋŋil 7 beaivvi. Eará lagas oktavuođat sáhttet váldit iskosa maŋŋil 3 beaivvi, muhto aŋke leat astoáiggeerremis dassážii go oažžu negatiiva iskkosbohtosa maŋŋil 7 beaivvi. (ođđa) 

Geahča sierra ođasášši TISK ja errema birra 

Geahca covid-19-njuolggadusaid dárkilit njuolggadusaid ja gáibádusaid birra